Długotrwałe lub często powtarzające się nieobecności pracownika przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę

Pracodawca ma prawo rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia bez winy pracownika, jeśli jego usprawiedliwiona nieobecność w pracy trwa dłużej niż okresy wskazane w kodeksie pracy (art. 53). Co jednak, jeśli pracownik  bywa często nieobecny w pracy, ale jego nieobecności nie wyczerpują kodeksowego limitu. W praktyce to właśnie z tym problemem pracodawcy najcześciej się borykają. Czy w takich przypadkach można pracownikowi wypowiedzieć umowę o pracę?

Czy długotrwałe lub częste nieobecności w pracy mogą uzasadniać zwolnienie z pracy?

Długotrwałe i częste nieobecności w pracy mogą być przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę. Już w uchwale z 27 czerwca 1985 r. (III PZP 10/85) Sąd Najwyższy wskazał, że przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę może wynikać z okoliczności niezależnych od pracownika. Jako przykład takich okoliczności bezpośrednio wskazano właśnie częsta lub długotrwałą usprawiedliwioną nieobecność pracownika z przyczyn zdrowotnych lub rodzinnych. Jednak warunkiem, aby taka nieobecność mogła uzasadniać zwolnienie z pracy jest to, aby dezorganizowała ona pracę. Takie podejście  Sąd Najwyższy podtrzymuje również późniejszych orzeczeniach. Zgodnie z nimi długotrwałe lub powtarzające się absencje  pracownika mogą stanowić przyczynę wypowiedzenia mu umowy o pracę, o ile godzą w interesy pracodawcy np. dezorganizując pracę. 

Długotrwałe lub częste nieobecności – jak je rozumieć?

Sformułowanie długotrwałe lub często powtarzające się nieobecności może powodować wiele problemów interpretacyjnych. Na szczęście, w orzecznictwie znajdziemy wskazówki jak rozumieć długotrwałość lub powtarzalność nieobecności. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 24 października 2017 r. (I PK 290/16), stan długotrwały wynosi kilkadziesiąt dni w skali roku, a często powtarzające się nieobecności należy rozumieć jako występujące około 4-6 razy w roku. Jednak przed zwolnieniem konkretnego pracownika należy przeanalizować jego indywidualną sytuację i wziąć tu pod uwagę cały kontekst , ponieważ wszystkie szczegóły mają znaczenie.

Wpływ nieobecności na interes pracodawcy

Długotrwałe lub często powtarzające się nieobecności w pracy są okolicznościami niezależnymi od pracownika, ale mimo to mogą stanowić przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę. Takie wypowiedzenie jest uzasadnione wtedy, gdy pracodawca wykaże ich związek z naruszeniem jego istotnych interesów.

Naruszenie istotnych interesów pracodawcy poprzez długotrwałe lub częste nieobecności może nastąpić w sytuacji, gdy wpływają one na dezorganizację pracy w zakładzie, co negatywnie oddziałuje na jego funkcjonowanie. Również konieczność podejmowania przez pracodawcę dodatkowych działań natury organizacyjnej może uzasadniać wypowiedzenie umowy, nawet jeśli długotrwałe nieobecności  były niezawinione i formalnie usprawiedliwione. Do takich działań należy przede wszystkim wyznaczanie zastępstw, a przez to ponoszenie przez pracodawcę dodatkowych kosztów zatrudnienia pracowników w godzinach nadliczbowych czy zatrudnienia innych osób.

Cel stosunku pracy

Oceniając zasadność przyczyn wypowiedzenia umowy o pracę, poza interesem zakładu pracy, warto wziąć pod uwagę również istotę i cel stosunku pracy. W umowie o pracę pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy na rzecz pracodawcy, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.  W sytuacji, gdy nieobecności pracownika w pracy są częste lub długotrwałe, nie wykonuje on przyjętych na siebie obowiązków. To powoduje, że przy częstych lub powtarzających się absencjach nie jest możliwe osiągnięcie celu zamierzonego w umowie o pracę, co może uzasadniać wypowiedzenie.

Zasady współżycia społecznego

Jednak nie każda nieobecność pracownika uzasadnia złożenie mu wypowiedzenia umowy o pracę. Pracodawca organizując swoją działalność powinien brać pod uwagę ewentualne nieobecności pracowników spowodowane chorobami, urlopami lub innymi usprawiedliwionymi przyczynami. Dopiero nieobecności naruszające istotne interesy pracodawcy mogą stanowić przyczynę wypowiedzenia.

Planując wypowiedzenie umowy o pracę z powodu długotrwałych lub częstych nieobecności należy również brać pod uwagę zasady współżycia społecznego. Przykładowo, zwolnienie z powodu długotrwałej nieobecności w pracy wieloletniego pracownika, nienagannie wykonującego swoje obowiązki, jest uznawane w orzecznictwie za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Tak samo jednorazowa, dłuższa nieobecność w pracy spowodowana chorobą, która nie ma charakteru przewlekłego i definitywnie minęła, nie stanowi uzasadnionej przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę.

Podsumowanie

Wypowiadając pracownikowi umowę o pracę z powodu długotrwałych lub częstych nieobecności warto pamiętać o kilku kwestiach. Przede wszystkim, przy wypowiedzeniu trzeba podać jego przyczynę.  Samodzielnie długotrwałe lub częste nieobecności nie będą stanowić uzasadnionej przyczyny wypowiedzenia. Należy połączyć je z istotnym interesem pracodawcy i wykazać ich negatywny wpływ na ten interes.

Warto też zwrócić uwagę na zasady współżycia społecznego, które mogą uniemożliwiać wypowiedzenie umowy o pracę z danym pracownikiem.

Poza tym, trzeba zachować standardową procedurę wypowiadania umów o pracę, między innymi pamiętać o formie pisemnej czy o konsultacjach ze związkami zawodowymi.

Zdjęcie Kelly Sikkema z portalu Unsplash.