Umowa o zakazie konkurencji: uniknij najczęstszych błędów

Umowa o zakazie konkurencji po zakończeniu umowy o pracę to jedna z niewielu umów w prawie pracy, która ma chronić interesy pracodawcy przed nieuczciwymim, konkurencyjnymi działaniami ze strony twoich byłych pracowników. Niestety, bardzo często zdarza się, że umowy o zakazie konkurencji zawierają błędy, które powodują, że interesy pracodawców nie są odpowiednio zabezpieczone.

Dowiedz się, jakich błędów unikać, aby umowa o zakazie konkurencji skutecznie chroniła twoją firmę przed konkurencyjnymi

Najważniejsze informacje

• Umowa o zakazie konkurencji musi być zawarta na piśmie. W przeciwnym razie jest nieważna.
• Precyzyjne określenie zakresu i okresu obowiązywania zakazu konkurencji jest kluczowe dla jej ważności i skuteczności.
• Umowa musi również zawierać jasne zasady dotyczące odszkodowania dla pracownika za zakaz konkurencji.

Błędny dobór pracowników, z którymi warto zawrzeć umowy o zakazie konkurencji

Umowy o zakazie konkurenci często nie są zawierane z kluczowymi pracownikami, mającymi dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. I wcale nie tak rzadko zdarza się, że tacy pracownicy podejmują działalność konkurencyjną, która realnie powoduje szkody po stornie byłego pracodawcy.

Z drugiej strony, bywa, że umowy o zakazie konkurencji zawierane są ze wszystkimi pracownikami na określonym poziomie stanowisk niejako z automatu. W połączeniu z nieprawidłowym brzmieniem takich umów okazuje się, że pracodawca musi płacić odszkodowanie pracownikowi, który wcale realnie nie mógłby z nim konkurować ani mu zaszkodzić po odejściu z firmy. Za to nie posiada zabezpieczenia w stosunku do pracowników, którzy realnie mogą mu zaszkodzić.

Dlatego wybór pracowników, z którymi podpiszesz umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy to pierwszy, najważniejszy krok do skutecznej ochrony interesów twojej firmy.

Odpowiedni wybór pracowników, z którymi podpiszesz umowy o zakazie konkurencji po zakończeniu umowy o pracę to pierwszy, najważniejszy krok do skutecznej ochrony interesów twojej firmy.

Brak formy pisemnej

Umowa o zakazie konkurencji musi być zawarta na piśmie. W przeciwnym razie, niezależnie od ustaleń z pracownikiem, będzie nieważna.

Dość często spotykam się z postanowieniami o zakazie konkurencji zawartymi w regulaminach pracy czy firmowych kodeksach etyki. Takie postanowienia oczywiście wskazują pewną intencję pracodawcy – co jest dla niego ważne. Nie stanowią jednak umowy o zakazie konkurencji w rozumieniu przepisów kodeksu pracy. Co za tym idzie,  na ich podstawie firma nie będzie mogła skutecznie wyciągnąć konsekwencji wobec byłego pracownika, który podejmie działania konkurencyjnie.

Nieprecyzyjny lub zbyt szeroki zakres zakazu konkurencji

Kolejnym problemem często bywa nieprecyzyjnie określony zakres zakazu konkurencji. Umowa o zakazie konkurencji, aby była ważna i skuteczna, musi jasno określać, jakie działania są zabronione. Jednak co ważne, nie można zabronić działań, które nie stanowią działalności konkurencyjnej wobec działalności pracodawcy.

Pracownik powinien dokładnie wiedzieć, czego mu nie wolno robić. Zakaz musi być powiązany z działalnością pracodawcy.

Niezrozumiałe lub zbyt szerokie opisanie zabronionej działalności może prowadzić do sytuacji, w której  pracownik będzie mieć trudności z przestrzeganiem zakazu. Co gorsze, zakaz może zostać uznany w ogóle za nieważny.

Nieprawidłowy okres obowiązywania zakazu konkurencji

Okres obowiązywania zakazu konkurencji to kolejny kluczowy element, który musi być właściwie określony w umowie o zakazie konkurencji. Przepisy jednak nie wskazują, na jaki konkretnie okres należy zawrzeć umowę. Oznacza to, że należy dobrać okres zakazu do konkretnej sytuacji, co oczywiście wcale nie jest takie łatwe. Umowę bowiem bardzo często zawiera się na długo przed tym, kiedy zakaz zacznie obowiązywać.

W praktyce, zakaz konkurencji po zakończeniu umowy o pracę zazwyczaj nakładany jest na okres od 6 miesięcy do 2 lat.

Dlaczego ważne jest, aby okres ten właściwie określić? Zbyt długi zakaz konkurencji może nie mieć sensu zwłaszcza, że musisz w tym czasie płacić pracownikowi odpowiednie odszkodowanie. Z drugiej strony, zbyt krótki okres może nie zapewnić wystarczającej ochrony dla ciebie jako pracodawcy.

Dlatego kluczowe jest znalezienie odpowiedniego balansu, który z jednej strony odpowiednio zabezpieczy twoją firmę a z drugiej – nie narazi cię na nadmierne koszty w sytuacji, kiedy nie masz już czego obawiać się ze strony pracownika i nie masz interesu w zakazywaniu mu działalności konkurencyjnej.

Brak określenia terytorium

Określenie terytorium, na którym obowiązuje zakaz konkurencji, jest równie ważne jak ustalenie jego zakresu. Obszar ten powinien być uzasadniony. Natomiast w praktyce dość często pracodawcy wpisują do umowy jak najszerszy obszar, ot tak, wychodząc z założenia, że im więcej, tym lepiej. Owszem, zakaz czasami zmoże obejmować nawet cały świat, ale takie postanowienia muszą być zawsze dokładnie przemyślane i uzasadnione. Na pewno nie mogą być stosowane automatycznie.

Dlaczego terytorium jest tak ważne? Ponieważ bez odpowiedniego określenia obszaru obowiązywania, zakaz konkurencji może być trudny do monitorowania i egzekwowania. A ty, jako pracodawca, musisz przecież mieć pewność, że twoje interesy są chronione na obszarze, na którym ma to znaczenie dla twojej działalności.

Brak lub zbyt niskie odszkodowanie za zakaz konkurencji

Jednym z najczęstszych błędów jest nieprawidłowe określenie wysokości odszkodowania za zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy.

Kodeks pracy wyraźnie wskazuje, że umowa o zakazie konkurencji musi określać odszkodowanie dla pracownika za powstrzymywanie się od działalności konkurencyjnej. Odszkodowanie to nie może być niższe od 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji.

Jeśli pracodawca zobowiązuję pracownika do powstrzymywania się od działalności konkurencyjnej np. przez rok, to musi wypłacić mu co najmniej 25 % tego, co pracownik zarobił w ciągu roku przed rozwiązaniem umowy o pracę.

Ważne jest zatem, aby umowa jasno określała wysokość odszkodowania za zakaz konkurencji i aby odpowiadała ona wymogom kodeksowym.

Ważne jest też aby pilnować terminowej wypłaty odszkodowania. W razie zaprzestania wypłat lub ich opóźnienia, zakaz może przestać obowiązywać.

Brak określenia skutków naruszenia zakazu konkurencji

Naruszenie zakazu konkurencji może skutkować odpowiedzialnością odszkodowawczą pracownika. Jednak kwestia udowodnienia odpowiedzialności a następnie wysokości szkody są bardzo zawiłe i muszą być rozstrzygane są w sądach. A jak pewnie wiesz, może być to długotrwałym procesem, z niewiadomym zakończeniem. Aby ułatwić tę sytuację, w umowie o zakazie konkurencji warto zawrzeć klauzulę o karze umownej, której pracodawca będzie mógł dochodzić w przypadku złamania przez pracownika zakazu konkurencji po ustaniu zatrudnienia.

Kara jednak nie może być oderwana od wartości samego zakazu. Zawsze jest to kwestia balansu pomiędzy wysokością odszkodowania wypłacanego pracownikowi i kary umownej.

Brak możliwości rozwiązania umowy przez pracodawcę

Umowy o zakazie konkurencji często zawierane są już na starcie współpracy, a zatem na długo przed rozwiązaniem umowy o pracę czyli chwilą, w której zakaz ma wejść w życie.

Po tak długim czasie nieraz okazuje się, że zakaz przewidziany wiele lat temu jest już nieaktualny, nie ma dla pracodawcy sensu. Częstym błędem jest brak postanowienia, które dawałoby pracodawcy możliwości rezygnacji z zakazu konkurenci. Skutkuje to tym, że pracodawca ma obowiązek płacić, za zakaz który nie jest mu już potrzebny lub nic mu nie daje gospodarczo.

Warto zatem uwzględnić, co się stanie z zakazem konkurencji w przypadku rozwiązania umowy o pracę. To pozwoli uniknąć problemów i umożliwi pracodawcy rezygnację z zakazu, jeśli uzna, że go już nie potrzebuje.

Podsumowanie

Podsumowując, umowa o zakazie konkurencji to ważne narzędzie ochrony interesów twojej firmy, ale musi być sporządzona z należytą starannością. Uniknięcie najczęstszych błędów jest kluczowe dla jej ważności i skuteczności.

Mam nadzieję, że ten artykuł pomoże ci uniknąć powszechnych pułapek i sporządzić umowę o zakazie konkurencji, która będzie zgodna z przepisami prawa i skutecznie chroniła twoje interesy.

Najczęściej zadawane pytania

Na czym polega umowa o zakazie konkurencji?

Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy polega na tym, że pracownik zobowiązuje się, że nie będzie prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność.

Czy umowa o zakazie konkurencji jest legalna?

Tak jest legalna, ale w tym celu musi spełniać określone warunki, które wynikają z kodeksu pracy i wyroków Sądu Najwyższego.

Kiedy umowa o zakazie konkurencji jest nieważna?

Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy będzie nieważna jeśli nie zostanie zawarta na piśmie, nie będzie określać zakresu zakazu konkurencji, ani okresu jego trwania czy też nie będzie nie będzie przewidywać odszkodowania dla pracownika za powstrzymywanie się od działań konkurencyjnych.

Czy umowa o zakazie konkurencji musi być na piśmie?

Tak, umowa o zakazie konkurencji musi być sporządzona w formie pisemnej.

Jak długo może obowiązywać zakaz konkurencji?

Przepisy nie określają jak długo może obowiązywać zakaz konkurencji po zakończeniu umowy. Powinno to być dopasowane do okoliczności konkretnej sprawy. W praktyce trudno spotkać zakaz który trwałby dłużej niż rok lub dwa.

Czy pracodawca musi wypłacać wynagrodzenie za zakaz konkurencji?

Tak, pracodawca jest zobowiązany wypłacać pracownikowi odszkodowanie za zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy.

Ile się płaci za zakaz konkurencji?

Odszkodowanie nie może być niższe od 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji. W praktyce – im szerszy zakaz konkurencji, tym pracownik powinien otrzymać wyższe odszkodowanie.

Co się stanie, jeśli pracownik naruszy zakaz konkurencji?

Naruszenie zakazu konkurencji może prowadzić do odpowiedzialności odszkodowawczej po stronie pracownika. Dobrze zabezpieczyć się kara umowną na tę okoliczność.